ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းသံုးၿမိဳ႕ ကမၻာ႔အေမြအႏွစ္စာရင္း၀င္

ဗိႆႏုိးၿမဳိ႕ေဟာင္းရွိ ေရွးေဟာင္းသုေတသန တူးေဖာ္မႈကုန္းတစ္ခု (ဓာတ္ပံု −ancientpyucities.com)

ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္း သံုးၿမိဳ႕ကုိ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္စာရင္း၀င္အ ျဖစ္ ယူနက္စကုိက သတ္မွတ္ လိုက္ေသာေၾကာင့္ ေရွးေဟာင္း ၿမိဳ႕မ်ား ထိန္းသိမ္းရန္ ေငြေၾကးႏွင့္ နည္းပညာအကူအညီမ်ား ပုိမုိရရိွ လာမည့္အျပင္ စီးပြားေရးအခြင့္ အလမ္းမ်ားစြာ ဖန္တီးႏိုင္ေတာ့ မည္ျဖစ္ေၾကာင္း သက္ဆုိင္ရာ ပညာရွင္မ်ားကေျပာသည္။

ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္း သံုးၿမိဳ႕ျဖစ္ ေသာ သေရေခတၱရာ၊ ဗိႆႏုိး၊ ဟန္လင္းတုိ႔ကုိ ကုလသမဂၢပညာ ေရး၊ သိပၸံႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈအဖဲြ႕ (ယူနက္စကုိ)က ကမၻာ့အေမြအ ႏွစ္စာရင္း၀င္ (World Hertiage List) အျဖစ္ ဇြန္လ ၂၂ ရက္က သတ္မွတ္လိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။ ကာတာႏုိင္ငံ ဒုိဟာၿမိဳ႕တြင္ က်င္း ပေနေသာ (၃၈) ႀကိမ္ေျမာက္ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ေကာ္မတီညီ လာခံ၌ ေကာ္မတီအဖဲြ႕၀င္ ၂၁ ႏုိင္ငံ၏ ေထာက္ခံခ်က္ျဖင့္ ပ်ဴၿမိဳ႕ ေဟာင္းသံုးၿမိဳ႕ကုိ ကမၻာ့အေမြအ ႏွစ္စာရင္း၀င္အျဖစ္ သတ္မွတ္ လိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ တြင္ ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈနယ္ ေျမမ်ားစြာရိွေသာ္လည္း ယူနက္ စကုိ၏ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္စာရင္း ၀င္အျဖစ္အသိအမွတ္ျပဳခံရမႈမွာ ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းသံုးၿမိဳ႕သည္ ပထမ ဆံုးျဖစ္သည္။

ယူနက္စကုိက ကမၻာ့အေမြ အႏွစ္စာရင္းဝင္ဟု အသိအမွတ္ ျပဳလုိက္ၿပီးေနာက္ ယင္းအေျခ အေနကုိ အသံုးခ်၍ အစိုးရအေနျဖင့္ စီးပြားေရးအခြင့္အလမ္း ေကာင္းမ်ား ဖန္တီးႏုိင္ေၾကာင္း၊ ခရီးသြားလုပ္ငန္းကုိ အေျခခံ၍ စီးပြားေရးအခြင့္အလမ္းမ်ား အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏုိင္ေသာ ေၾကာင့္ ႏုိင္ငံအတြက္ ေကာင္းမြန္ ႏုိင္ေၾကာင္း သမုိင္းပညာရွင္မ်ား က ေျပာသည္။

‘‘ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ခရီးသြား လုပ္ငန္းအမ်ားစုက ယဥ္ေက်းမႈ ကုိ အေျခခံၿပီး စီးပြားေရးေကာင္း ေကာင္းလုပ္လို႔ရတယ္။ ေဒသခံ ေတြ အက်ိဳးရိွေစတဲ့ စီးပြားေရးကုိ အေျခခံရင္ ထိန္းသိမ္းေရးလုပ္ ငန္းမွာ ေဒသခံေတြ ပူးေပါင္းပါ ၀င္လာႏုိင္တယ္။ အရင္းရွင္ေတြ ကုိသာ လုပ္ပုိုင္ခြင့္ေပးမယ္ဆုိရင္ ေတာ့ သူတုိ႔ေတြပူးေပါင္းပါ၀င္မႈ အားနည္းလာလိမ့္မယ္’’ဟု  သမုိင္း ပညာရွင္ ဦးစုိင္းေအာင္ထြန္းက ေျပာသည္။

‘‘ဒီလို သတ္မွတ္ခံရျခင္း ေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ ႐ိုး႐ုိးအ ေပ်ာ္ခရီးလာေရာက္လည္ပတ္တဲ့ ကမၻာ့လွည့္ ခရီးသည္မ်ားအျပင္ အရည္အေသြးျမင့္တဲ့ကမၻာ့ခရီး သည္ေတြ လာေရာက္ၾကလိမ့္ မယ္။ ဒီေရွးေဟာင္းေနရာေတြကုိ လာေရာက္သုေတသနလုပ္မယ့္ ပညာရွင္ေတြ စတဲ့အမ်ားႀကီးေရာက္လာႏုိင္တယ္’’ဟု ခရီးသြားလုပ္ငန္းကြၽမ္းက်င္သူ ေဒၚစံပယ္ေအာင္ကေျပာသည္။

ဟန္လင္း၊ ဗိႆႏုိုး၊ သေရ ေခတၱရာၿမိဳ႕ေဟာင္း သံုးၿမိဳ႕မွာ ေရွးလြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀၀ ေက်ာ္က စတင္၍ ယဥ္ေက်းမႈ ထြန္းကားခဲ့ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ေရွး အက်ဆံုးေသာ ၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ား ျဖစ္သည္။

‘‘ဒီကိစၥက ခရီးသြားလုပ္ငန္း အတြက္ေကာင္းတဲ့ အခ်က္ပဲ။ အခုဆို ပုဂံမွာဆိုရင္ လူေတြက ျပဳျပင္တာေတြ လြန္ကဲေနေတာ့ ဟန္လင္းတို႔လိုမ်ိဳး အခြင့္အေရး မရခဲ့ဘူး။ ကေမၻာဒီးယားက အန္ ေကာ၀ပ္ေက်ာင္းဆုိရင္ ဒီလို အေမြအႏွစ္စာရင္း၀င္သြားေတာ့ သူႏုိင္ငံရဲ႕ ခရီးသြားလုပ္ငန္းက တက္လာတာကုိ ေတြ႕ရတယ္’’ ဟု ေဒၚစံပယ္ေအာင္ကသံုးသပ္ ေျပာသည္။

‘‘ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္း သုံးၿမိဳ႕ကိုေရြးခ်ယ္လိုက္တာဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ အလြန္အမင္းကို အေရးပါလွပါတယ္။ ေရြးခ်ယ္မႈကဒီၿမိဳ႕ေတြကို သင့္ေတာ္မွန္ကန္စြာနဲ႔ ေသခ်ာေစာင့္ေရွာက္ထိန္းသိမ္းဖို႔ အာမခံေပးမွာျဖစ္ပါတယ္။ မိတ္ဖက္ႏိုင္ငံေတြဆီက ရန္ပုံေငြေတြနဲ႔ ယူနက္စကိုဘက္က ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေပးမႈကို ေမွ်ာ္လင့္သင့္ပါတယ္။ ဒီလိုေရြးခ်ယ္ခံရျခင္းဟာ ျမန္မာမွာရွိတဲ့ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ေနရာမ်ားစြာထဲမွာ ပထမဆုံး ျဖစ္သင့္ပါတယ္။ ပုဂံနဲ႔ ေရႊတိဂုံတို႔ကေတာ့ ယူနက္စကိုစာရင္းမွာပါဖို႔ တင္သြင္းခဲ့ဖူးတာ အထင္အရွားပဲေပါ့။ ကြၽန္ေတာ့္အေနနဲ႔ကေတာ့ ယူနက္စကိုစာရင္းမွာအတြင္း၀န္႐ုံးပတ္လည္ ေနရာမ်ဳိး၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕လယ္က ေနရာမ်ဳိးလည္း ပါေစခ်င္ပါတယ္’’ ဟု သမိုင္းပညာရွင္ ေဒါက္တာသန္႔ျမင့္ဦးက ေျပာသည္။

ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္း သံုးခုသည္ ပထမျမန္မာႏုိင္ငံ၏ အမွတ္အ သားတစ္္ခုျဖစ္ေသာ္လည္း ႏုိင္ငံ ေရးအေျခအေနေၾကာင့္ ကမၻာ တြင္ ဒ႑ာရီဆန္ဆန္ရိွခဲ့ရာမွ ယခုကဲ့သုိ႔ ယူနက္စကုိက အသိ အမွတ္ျပဳျခင္းသည္ ျမန္မာသမုိင္း အစကုိ အသိအမွတ္ျပဳလိုက္ျခင္း ျဖစ္ၿပီး ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းသံုးခုသည္ ကေမၻာဒီးယားႏုိင္ငံရိွ ယူနက္စကုိ အသိအမွတ္ျပဳထားသည့္ အန္ေကာ၀ပ္ ဘုရားေက်ာင္းထက္ ပုိ၍ ေရွးက်ေၾကာင္း စာေရးဆရာ ဆရာခ်စ္စံ၀င္းကေျပာသည္။

ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္း သံုးခုကုိ ကမၻာက အသိအမွတ္ျပဳလိုက္ ျခင္းေၾကာင့္ ၿမိဳ႕သံုးခုထိန္းသိမ္း ေရးအတြက္ေငြေၾကးရန္ပံုေငြမ်ား ႏွင့္ နည္းပညာမ်ားရရိွႏုိင္ေသာ ေၾကာင့္ ျပဳျပင္ရာတြင္ သမုိင္း အေထာက္အထားမ်ား ေပ်ာက္ ပ်က္ႏုိင္မည္မဟုတ္ေတာ့ေၾကာင္း ၎က ဆက္လက္ေျပာသည္။  ယခင္က ယူနက္စကုိႏွင့္ အလွမ္း ေ၀းခဲ့ေသာေၾကာင့္ ကုိယ့္နည္း ကုိယ္ဟန္ျဖင့္ ျပဳျပင္ခဲ့ရာ ပုဂံတြင္ ေရွးေဟာင္းလကၡဏာမ်ားပ်က္ ယြင္းခဲ့သည္မ်ား ရိွခဲ့ေသာ္လည္း ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းသံုးခုသည္ ပုဂံကဲ့ သုိ႔ ျဖစ္ေပၚလာႏုိင္ေတာ့မည္မ ဟုတ္ေၾကာင္း ဆရာခ်စ္စံ၀င္းက ေျပာသည္။

‘‘အခုဆို ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းေတြ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္၀င္သြားၿပီ။ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ေတြ အားလံုး ပူးေပါင္း ၿပီး ပ်ဴယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ ေတြကုိလည္း ဆက္လက္ထိန္း သိမ္းေစာင့္ေရွာက္သြားရမယ္။ ျမန္မာကုိ ကမၻာ့က သိလာၿပီး ႏုိင္ငံအတြက္လည္း ဂုဏ္ရိွသလို ေဒသခံေတြအတြက္လည္း မ်ား စြာအက်ိဳးျဖစ္ထြန္းလာမယ္’’ဟု ေရွးေဟာင္းသုေတသနႏွင့္ အမ်ဳိးသားျပတိုက္ဦးစီးဌာန ဒုတိယညႊန္ၾကားေရးမွဴးဦးေအာင္ေက်ာ္ကဆုိသည္။

‘‘အေရးႀကီးတာက ဒီေရြး ခ်ယ္မႈက ဒီပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းေတြကိုဘ႑ာေရးနဲ႔ နည္းပညာပိုင္းေထာက္ပံ့မႈရဖို႔နဲ႔ ဒီၿမိဳ႕ေတြကို ေသခ်ာထိန္းသိမ္းသြားဖို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြကို ျဖစ္လာေစမွာပါ။ ေနာက္အေရးႀကီးတာကလည္း ဒါဟာ ျမန္မာျပည္ကေန ယူနက္စကိုစာရင္းမွာ မၾကာမီထပ္ပါမယ့္ေနရာေတြရွိလာမွာရဲ႕ အစပဲ ျဖစ္ေသးတယ္ဆိုတာပါ။ ပုဂံမွာလို အျခားေရွးေဟာင္းေနရာေတြမွာ လုပ္ခဲ့တဲ့ ေခတ္သစ္အေဆာက္အအုံ ပစၥည္းေတြနဲ႔ ေရွးအေဆာက္အအုံေတြ ေရာထားတာမ်ဳိးအမွားေတြကို အနာဂတ္မွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေရွာင္ရပါမယ္’’ ဟု ေဒါက္တာသန္႔ျမင့္ဦးက သုံးသပ္ေျပာၾကားသည္။

ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းသံုးၿမိဳ႕အနက္ သေရေခတၱရာ ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္း သည္ ပ်ဴေခတ္ယဥ္ေက်းမႈ အ ထြန္းကားဆံုးၿမိဳ႕ေဟာင္းျဖစ္ၿပီး ကုန္သြယ္မႈ၊ ယဥ္ေက်းမႈလက္ရာ မ်ား၊ ေစတီ၊ ၿမိဳ႕႐ိုး၊ ႐ုပ္ပြားေတာ္ တုိ႔မွာ ပ်ဴေခတ္ကုိ အခုိင္အမာ ေဖာ္ျပႏုိင္သည္။ ေရႊဆံေတာ္ ဘုရား၊ ဘုရားႀကီးဘုရား၊ ဘုရား မာဘုရား၊ ေဘာေဘာႀကီးဘုရား၊ ရဟႏၲာဂူဘုရားႏွင့္ ၿမိဳ႕႐ုိးႏွစ္ ထပ္၊ တံခါးေပါက္၀မ်ားစသည္ တို႔မွာ ပ်ဴေခတ္ကို အခိုင္အမာ ေဖာ္ျပႏုိင္ခဲ့သည္။

ဟန္လင္းပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းမွာ ပ်ဴေခတ္ယဥ္ေက်းမႈထြန္းကားခဲ့ ျခင္းကို ေျမျပင္တြင္ ေဖာ္ျပရန္ အားနည္းခ်က္မ်ားရိွသည္ဟု ထင္ခဲ့ ေသာ္လည္း ICOMOS မွ လာ ေရာက္စစ္ေဆးသည့္အခါ ဟန္ လင္းၿမိဳ႕ေဟာင္းမွာ ေျမေအာက္ တြင္ ပ်ဴေခတ္ယဥ္ေက်းမႈမ်ား ထြန္းကားမႈ အခုိင္အမာရိွခဲ့ ေၾကာင္း သိရၿပီး ယခုအခါပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားကို ကမၻာ့အေမြအႏွစ္စာရင္း၀င္အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳလိုက္ၿပီ ျဖစ္သည္။

ျမန္မာအစုိးရက ၁၉၉၄ ေအာက္တုိဘာလတြင္ ပ်ဴေရွးၿမိဳ႕ ေဟာင္းသုံးၿမိဳ႕အပါအ၀င္ေျမာက္  ဦး၊ ျပဒါးလင္းဂူ၊ အင္းေလးကန္၊ မင္းကြန္းေဒသ၊ မႏၲေလးေဒသ၊ အင္း၀ေဒသႏွင့္ ဟံသာ၀တီေရွး ေဟာင္းေနရာႏွင့္ သဘာ၀ေနရာ ရွစ္ခုကို ယူနက္စကိုသို႔ အဆုိျပဳ တင္သြင္းခဲ့သည္။

ယင္းရွစ္ခုအနက္ ၿမိဳ႕ျပယဥ္ေက်းမႈ အေစာဆုံးထြန္းကားခဲ့ျခင္း၊ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာအေစာဆုံး ေရာက္ရွိထြန္းကားခဲ့ျခင္း၊ အေရွ႕ ေတာင္အာရွေဒသတြင္ အေစာ ဆုံးထြန္းကားခဲ့ေသာ ေရွးၿမိဳ႕ ေဟာင္းအျဖစ္ ထင္ရွားစြာႂကြင္း က်န္ခဲ့ျခင္း၊ ပုဂံခတ္အား အႏုပညာလက္ရာယဥ္ေက်းမႈအဆင့္ ျမင့္မားစြာေပါက္ဖြားလာေအာင္ မ်ဳိးေစ့ခ်ထားေပးႏုိင္ခဲ့ျခင္းတို႔၏ အေကာင္းဆံုး ျပယုဂ္ျဖစ္ေသာ ဟန္လင္း၊ ဗိႆႏုိး၊ သေရေခတၱရာ ပ်ဴေရွးၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားအား စာ ရင္းတင္သြင္းရန္ ၂၀၀၈ခုႏွစ္က တည္းက စတင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ျခင္း  ျဖစ္သည္ဟု အစုိးရကထုတ္ျပန္ သည္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လ တြင္ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္စာရင္း ၀င္ရန္အတြက္ ယူနက္စကိုႏွင့္ဆက္သြယ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ သည္။ မႏၲေလးမွ ေက်ာက္စာ ေပါင္း ၇၂၉ ခ်ပ္ရိွေသာ မဟာေလာကမာရဇိန္ ေစတီကုသုိလ္ေတာ္ ဘုရားမ်ားကုိယူနက္စကိုက ကမၻာ့မွတ္တမ္းစာရင္း (Mem-ory of the World) ၀င္အျဖစ္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္က သတ္မွတ္ခဲ့သည္။

Source : Seven Day Daily News